ĐÁNH GIÁ TĂNG TRƯỞNG BÙ Ở TÔM THẺ CHÂN TRẮNG TRONG HỆ THỐNG BIOFLOC

Kết quả cho thấy sự phục hồi tăng trưởng một phần và hoàn toàn sau thách thức về nhiệt độ và thức ăn

Hình 1. Kết quả tăng trưởng tôm cho các mức độ bù khác nhau khi so sánh với nhóm đối chứng (B). (A) Bù quá mức; (C) Bù đầy đủ; (D) Bù một phần; (E) Không bù

Một trong những biện pháp quản lý tiềm năng để cải nâng cao năng suất trong nuôi tôm là ứng dụng công nghệ Biofloc (BFT), mang lại một số lợi thế sản xuất so với các hệ thống truyền thống. Các hệ thống BFT cải thiện chất lượng nước, do đó không thay nước mới để giảm hoặc loại bỏ nước thải.

Ngoài ra, hệ thống Biofloc giúp tăng mật độ thả, cải thiện an toàn sinh học và loại bỏ các hợp chất nitơ thông qua sự hấp thụ của hệ thống vi sinh vật. Nhóm vi sinh vật này cũng hoạt động như một thực phẩm bổ sung cho tôm, cung cấp nguồn thức ăn liên tục 24 giờ mỗi ngày và cũng cho phép giảm mức protein trong thức ăn cung cấp.

Tăng trưởng bù được định nghĩa là một quá trình sinh lý trong đó động vật nuôi trải qua giai đoạn tăng trưởng nhanh sau một thời gian phát triển hạn chế. Điều này thay đổi tùy theo loài, giai đoạn sống, điều kiện môi trường, mức độ thay đổi và thời gian hạn chế cũng như cách sinh vật phản ứng khi điều kiện nuôi được cải thiện hoặc điều kiện lý tưởng được phục hồi. Tăng trưởng bù đã được nghiên cứu trên một số loài thủy sản (trong đó có tôm) trong các điều kiện khác nhau, bao gồm hạn chế thức ăn, thiếu oxy, mật độ và nhiệt độ cao, và tiếp xúc với các hợp chất độc hại. Nó có thể xảy ra ở các mức độ khác nhau (Biểu đồ 1), theo phân loại dưới đây:

• Bù đầy đủ (Full compensation): Động vật nuôi đã trải qua giai đoạn hạn chế đạt đến trọng lượng tương đương với động vật nuôi ở điều kiện bình thường.
• Bù một phần (Partial compensation): Động vật nuôi đã trải qua giai đoạn hạn chế có tốc độ tăng trưởng nhanh và có thể có tỷ lệ chuyển đổi thức ăn tốt hơn trong giai đoạn phục hồi, nhưng không đạt được cùng trọng lượng so với động vật nuôi ở điều kiện bình thường.
• Bù quá mức (Over compensation): Động vật nuôi đã trải qua giai đoạn hạn chế đạt trọng lượng cao hơn động vật nuôi ở điều kiện bình thường.
• Không bù (No compensation): Động vật nuôi stress không phát triển nữa khi các điều kiện tối ưu được thiết lập lại.

Biểu đồ 1. Mô hình lý thuyết về tăng trưởng bù trên tôm trong hệ thống Biofloc

Việc nuôi tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) trong hệ thống Biofloc đã được phát triển ở Brazil, chủ yếu ở khu vực Nam và Đông Nam. Ở những vùng này, sản xuất thường bị hạn chế do nhiệt độ thấp trong mùa thu và mùa đông. Do đó, việc đánh giá tăng trưởng bù sau khi thiết lập lại nhiệt độ tối ưu cho loài sẽ cho phép sản xuất 2 hoặc nhiều vụ trong năm mặc dù tốc độ tăng trưởng thấp trải qua trong mùa thu và mùa đông.

Ngoài việc nghiên cứu sự tăng trưởng bù từ thay đổi nhiệt độ, việc đánh giá tác động của quá trình này liên quan đến quản lý thức ăn, bởi vì thức ăn trong quá trình nuôi là chi phí sản xuất chính - lên tới 60% trong nuôi tôm thâm canh. Do đó, việc sử dụng hạn chế thức ăn như một tác nhân cho tăng trưởng bù, có thể là một chiến lược để giảm nhu cầu và chi phí thức ăn.

Chúng tôi đã thực hiện một nghiên cứu để đánh giá sự tăng trưởng bù ở tôm thẻ chân trắng ở các nhiệt độ khác nhau và trong điều kiện hạn chế thức ăn ở 28°C. Nghiên cứu được thực hiện tại Trạm thủy sản biển (EMA), thuộc Viện Hải dương học, Đại học Liên bang Rio Grande ở miền Nam Brazil.

Hình 2. Hệ thống Biofloc tại Trạm Nuôi trồng thủy sản biển (EMA), nơi lấy mẫu cho nghiên cứu này

Thiết lập nghiên cứu

Tôm thẻ chân trắng (trọng lượng ban đầu 1,78 g ± 0,38) ban đầu được thả với mật độ 300 con/m3. 2 thí nghiệm được thiết lập bao gồm hạn chế nhiệt độ và thức ăn trong 65 ngày, được chia thành 2 giai đoạn: Giai đoạn hạn chế và giai đoạn phục hồi.

Để đánh giá sự tăng trưởng bù ở các nhiệt độ khác nhau (Thí nghiệm 1), 3 nhóm đã được thiết lập (trong 3 lần), trong đó, tôm được thí nghiệm ở 3 nhiệt độ (20, 24 và 28°C) trong giai đoạn 1 và sau đó, tất cả các nhóm thử nghiệm được đưa về 28°C trong 30 ngày (giai đoạn 2 – phục hồi).

Đối với thí nghiệm hạn chế thức ăn (Thí nghiệm 2), 3 nhóm đã được thiết lập (trong 3 lần): (1) Nhóm đối chứng, trong đó, tôm nhận được 100% thức ăn được trong toàn bộ thời gian thử nghiệm; (2) Nhóm hạn chế, trong đó, động vật nuôi chỉ nhận được 40% lượng thức ăn so với nhóm đối chứng trong 35 ngày đầu thử nghiệm (giai đoạn 1) và sau đó được cho ăn 100% như nhóm đối chứng (giai đoạn 2). Tất cả các nhóm thử nghiệm đều được duy trì ở nhiệt độ 28°C.

Trong cả 2 thí nghiệm, tôm được cho ăn chế độ 38% protein 2 lần/ngày bằng cách sử dụng khay cho ăn.

Hình 3. Sử dụng khay cho ăn nhằm kiểm soát mức tiêu thụ thức ăn trong quá trình nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu, nhiệt độ nước, oxy hòa tan, độ mặn và pH được theo dõi 2 lần/ngày. Tổng ammonia, nitrite và kiềm được theo dõi 3 lần/tuần, nitrate, phosphate và tổng chất rắn lơ lửng được theo dõi 1 lần/tuần. Độ kiềm và được điều chỉnh theo Furtado et al. (2011) sử dụng vôi ngậm nước để duy trì nồng độ cao hơn 150 mg/L và pH 7,2.

Kết quả và thảo luận

Các thông số chất lượng nước - bao gồm nồng độ oxy hòa tan, độ mặn, pH, amoniac, nitite, nitrate, độ kiềm, tổng chất rắn lơ lửng và phosphate - được duy trì ở mức chấp nhận được đối với tôm thẻ chân trắng trong suốt nghiên cứu.

Đối với Thí nghiệm 1, tôm trong các nghiệm thức 20 và 24°C có trọng lượng cuối cùng thấp hơn đáng kể so với tôm trong điều kiện 28°C (Biểu đồ 2). Tỷ lệ sống giữa các nghiệm thức không có sự khác biệt đáng kể và tôm trong nghiệm thức 20 và 24°C cũng đạt tốc độ tăng trưởng hàng tuần cao trong giai đoạn phục hồi (Biểu đồ 3).

Biểu đồ 2. Trọng lượng ban đầu và cuối cùng của tôm giai đoạn 1 và 2 của các nghiệm thức 20, 24 và 28 °C

Biểu đồ 3. Tốc độ tăng trưởng hàng tuần (g/tuần) của tôm trong giai đoạn 1 và 2 của các nghiệm thức 20, 24 và 28°C

Đối với Thí nghiệm 2, vào cuối giai đoạn 1, tôm ở nghiệm thức 40% thức ăn có trọng lượng cuối cùng thấp hơn đáng kể và tỷ lệ sống sót không bị ảnh hưởng bởi hạn chế thức ăn. Vào cuối giai đoạn 2, các trọng số cuối cùng không có sự khác biệt đáng kể, cho thấy rằng việc bù đầy đủ đã xảy ra khi các điều kiện tối ưu được thiết lập lại.

Biểu đồ 4. Trọng lượng ban đầu và cuối cùng của tôm từ giai đoạn 1 và 2 của nhóm đối chứng (màu đỏ) và nhóm hạn chế thức ăn (màu xanh)

Kết luận

Ở những vùng có khí hậu cận nhiệt đới hoặc ôn đới, nơi sản xuất tôm bị hạn chế bởi nhiệt độ thấp trong mùa thu và mùa đông như Đông nam và Nam Brazil có thể nuôi tôm thẻ chân trắng ở nhiệt độ thấp trong thời gian dài với tốc độ tăng trưởng thấp và tăng trưởng từng phần hồi phục. Trong trường hợp này, tỷ lệ sống không bị ảnh hưởng và tôm đã bị hạn chế thức ăn sau đó thể hiện tốc độ tăng trưởng nhanh chóng.

Đối với việc hạn chế thức ăn, có thể giảm lượng thức ăn cung cấp trong thời gian tăng trưởng để giảm chi phí thức ăn và cải thiện chất lượng nước. Trong trường hợp này, tôm có thể cho thấy sự tăng trưởng bù hoàn toàn. Quá trình này được tạo điều kiện thuận lợi trong các hệ thống Biofloc - nơi tôm có nguồn thức ăn tự nhiên, bổ sung có sẵn 24 giờ/ngày, do đó làm giảm tác động tiêu cực của việc hạn chế thức ăn.